🧩 Çocuklarla Nasıl Daha Sağlıklı İletişim Kurabilirim?

Ebeveynlerin ortak isteği, çocuğuyla güçlü, sevgi dolu ve güvenli bir bağ kurmaktır.

Fakat bazen günlük hayatın temposu, iş, stres, yorgunluk ya da kendi çocukluk deneyimlerimiz, kendi ailemizden gördüğümüz öğretiler farkında olmadan bu bağı zedeleyebilir, bozabilir ya da değiştirebilir. İşte tam da bu söylediğimiz bir cümle ya da kelime çocuğunuzu etkileyebilir.

İyi haber şu ki; iletişim becerisi doğuştan gelmez, öğrenilebilir bir süreçtir. O yüzden bu süreçler geçicidir, değişebilir ve çözümlenebilir. Danışmanlık süreçlerinde yürütürken çocuk + aile + okul (varsa) iş birliği bu sebeplerden ötürü çok büyük önem arz etmektedir.

💬 1. Çocukları Önce Dinlemeyi Öğrenmek

Birçok ebeveyn konuşarak öğretmeye çalışır ama çocuklar en çok dinlendiğinde öğrenir. Yani bu sözleri biraz daha açacak olursak bir çok ebeveyn kendi yetiştirilme tarzı nasılsa aslında o biçimde çocuğunu yetiştirmeye çalışır ve bu noktada aslında bazı kısımlar yanlış olabilmektedir. Bunlardan bir tanesi de çok fazla didaktik olmak yani çocuğa adete sürekli komut vermek. Çocuğa çok fazla ne yapacağını söylemiş olursak çocuk kendi benliğini ortaya çıkarmakta zorlanır. Bu durum da çocuğun ileride özgüven ile alalı problem yaşamasına sebep olabilir.

Bir çocuk, anlatırken göz temasınız, mimikleriniz ve sabrınızla “Seni duyuyorum” mesajını almak ister. Çocuklarla konuşmasak bile bazen beden dilimiz ile aslında konuşuruz ve bu konuşma çocuğa geçer, hisseder anlaşılır. Basit bir “Anlıyorum, bu senin için zor olmuş olmalı” cümlesi bile, çocuğun duygusal güvenini inşa eder. O yüzden çocuklara yönlendirmekten ya da didaktik olmaktan daha önemli bir şey varsa oda dinlemektir, diğer bir deyişle dinlemeye alan açmaktır.

Peki dinlemeye alan nasıl açılır?

Çocuğa açık uçlu sorular sorarak bunu yapabiliriz. "Ne oldu?, ne hissediyorsun, niçin kızgınsın? vb." bir çok soru ile bu yapılabilir. Evet, bazı çocuklar bu sorulara yanıt vermeyebilir, o anda daha çok ağlayabilir, kızabilir, ve öfke problemi yaşayabilir. Bu noktada önemli olan ona duygularını vermek, isimlendirmek de diyebiliriz. Peki duygularını nasıl isimlendireceğiz?

🌱 2. Çocukların Duyguları İsimlendirin

Çocuk, duygularını tanımlamakta yetişkin kadar yetkin değildir. Çünkü beyin yapıları fizyolojik olarak daha yaşla birlikte gelişim gösterecektir. Bu yüzden çocuklar duygularını ifade etmekte zorlanırlar. Bu sebeple çocukların duygularını ifade etmelerini sağlamak için ilk olarak ebeveynlerin çocuklara öncülük etmesi gerekmektedir:

“Üzgün görünüyorsun” ya da “Kızgınsın galiba” demek, onun iç dünyasında bir ayna oluşturur.

Bu sayede çocuk duygularını bastırmak yerine tanımayı öğrenir — ki bu, ileriki yaşamında duygusal zekasının temeli olur ve psikolojik açıdan sağlamlık oluşturur ve çocuğun duygularını isimlendirmesi aslında onun kendi duygularını ifade edebilecek seviyeye de gelmesine yardımcı olacaktadır. Kendi duygularını rahatlıkla ifade edebilen çocuklar araştırmalara göre psikolojik açıdan daha güçlüdür. Çünkü duygularını bastırmak, ifade etmemek onun daha da büyümesine yol açabilir. Tekrarlayan sorunlara ve öfke problemi olan çocuklara yol açabilir. Tüm bu anlatılan ve örneklendirilenlere baktığımızda en önemli detaylardan birisi de duygularını isimlendirebilmektir.

🧠 3. Disiplin Değil, Rehberlik

Günlük hayatın karmaşası içinde bazen sakin kalmakta zorlanıyor olabilirsiniz lakin psikolojik araştırmalar gösteriyor ki, katı disiplin yerine duygusal rehberlik ve doğru disipline etmek çocuğun özdenetimini artırıyor. Sınırlar koymak elbette önemli; ancak sınırın tonu, çocuğun kendilik algısını şekillendirir. “Bunu yapamazsın” yerine “Bunu böyle yaparsak daha iyi olur” demek, reddedilme yerine rehberlik mesajı taşır. Bundan dolayı bu noktada da hangi kelimeleri kullandığımız doğru disiplin açısından çok önemlidir.

Günümüzde sınır problemi ile çok fazla karşılaşıyoruz, bunun bir çok nedeni olmakla birlikte bunlar arasında aslında ailelerin kendileri için yapılamayan, yani "çocukluğumda bana yapılmadı benim çocuğum yapsın" dediğiniz bir çok nokta buna yol açıyor olabilir. İkinci bir neden olarak ise gözlemlerim neticesinde büyük ebeveynler (anneanne, büyükbaba) kendi dönemlerinde çocuklarını sevmek kültürel olarak ayıp karşılanmasından ötürü kendi çocuklarına olan sevgilerini, ilgilerini içlerinde daha çok bastırarak zamanlarını geçirmişlerdir. Bundan kaynaklı olarak günümüzde de çocuk sevmenin "ayıp" olmadığı tam tersine aslında en büyük ihtiyaçlardan birisi olduğu kültürel olarak da kabul edilen bir şey haline gelmesinden ötürü kendi bastırdıkları sevgi, ilgiyi torunlarına göstermektedirler ama bu noktada bir problem yok gibi gözükse de her şeye izin veren aile ve büyük ebeveynler kavramı doğmuştur. İşte tam da bu noktada sınır problemine yol açabilecek etkenler gözlemlenmektedir. O yüzden sevmek, ilgi göstermek her şeye izin vermek değildir. Yanında doğru disiplin uygulamak bu noktada çok önemlidir.

❤️ 4. Kendi Çocukluğunla Temas Et

Birçok ebeveyn, farkında olmadan kendi ebeveynlerinin sesini tekrar eder. Çünkü öyle görmüştür ve öyle davranmak güvenli bir alandır ama kendi ebeveynlerimizden gördüğümüz her şey doğru değildir. Bu kısmı biraz daha açacak olursak kendi ebeveynlerinizin, sizleri yetiştirirken yaptığı şeyler otomatik olarak öğrendiğimiz öğretilerdir. Yani rol model öğrenme yöntemi dediğimiz kısım ise tam burada başlar ve ne görürsek onu yaparız. Çünkü size yapılan davranışlar alışkanlık ve güvenli bir alandır. Bilinçaltında sizlere hissettirdiği duygu güvendir. Ama her zaman gördüğümüz kısımlar doğru değildir.

Peki doğru olan nedir? Çocuğuma nasıl davranacağımı bilmiyorum bu noktada kendimi yetersiz hissediyorum diyorsanız. Bu noktada ilk yaptığınız şey internetten araştırmak. Peki araştırırken nelere dikkat etmeliyiz?

Güvenilir kaynaklar olmasına çok dikkat etmeliyiz. Güvenilir kaynaklar nedir? (makaleler, bildiriler, o konuda uzman isimler.

Bu noktada yapabileceğiniz şeylerden bir tanesi ise o konuda uzman olan bir isimden danışmanlık almak olarak düşünebiliriz.

🪞 5. Kusursuz Değil, Gerçek Ol

Çocuklar “mükemmel” değil, “gerçek” ebeveynlere ihtiyaç duyar. Çünkü hepimiz çocuklarımızı çok sevdiğimiz için onların en iyi şekilde yetişmesini istediğimiz için, hissettiğimiz yetersizlik ve kaygı hissi mükemmel olmalıyım düşüncesine itiyor olabilir. Aslında hatalarınızı kabul etmek, özür dilemek, bazen de duygularınızı paylaşmak çocuğa şu mesajı verir:

Bu kısmı biraz daha açacak olursak, çocuklarımıza karşı dürüst olmak. "o daha çocuk bilmez" denilen şeylerin çoğunu aslında çocuk bilir ve hisseder. O yüzden çocuğun yaşına göre ona açıklanabilecek şekilde doğru bir anlatımla dürüst olmak bu noktada büyük önem arz eder ve size karşı olan güven bağı bu noktada daha da pekişmiş olur.

“Ben de insanım, ama seni seviyorum ve yanındayım. ”Bu tür duygusal açıklık, çocukta güven duygusunu pekiştirir.

:)) 6. Birlikte Kaliteli Zaman

Araştırmalar, çocukla geçirilen nitelikli zamanın nicelikten daha önemli olduğunu gösteriyor.

10 dakikalık bir oyun, birlikte yapılan bir yürüyüş veya sadece “bugün nasıldı?” sorusu, uzun bir günün yorgunluğunu silebilir. Bu anlarda ekranları bir kenara bırakmak, çocuğa “Sen değerlisin” mesajını verir. Bu noktada da çocuklarla birlikte yapılan duygusal paylaşım ve kaliteli zaman hem ailenin dinamiklerini geliştirir hem de çocuklar için psikolojik bir güç oluşturur.

🌿 Sonuç: Güvenli Bağ Kurmak Bir Yolculuktur

Sağlıklı iletişim; sevgi, sabır ve farkındalıkla gelişir.

Bir ebeveyn olarak çocuğunuzla kurduğunuz her temas, onun benlik değerini ve dünyaya olan güvenini şekillendirir.

Mükemmel olmak değil, bağ kurmaya niyetli olmak en kıymetli adımdır.

Çocuklarınızla yaşadığınız problemlerde ve çocuklarınızın yaşadığı tüm problemler için danışmanlık hizmeti ve oyun terapisi almak için ulaşabilirsiniz...

Sevgiyle..

Uzman Psikolog Bilal Kaya ile Psikolojik Destek

Samsun Atakum merkezli ve online olarak bireysel psikolojik danışmanlık hizmeti sunuyorum. Kaygı, stres, özgüven ve ilişki sorunları, oyun terapisi alanında profesyonel destek için:🌐 www.bilalkaya.net📍 Samsun Psikolog / Online Danışmanlık